Safranbolu Evleri

Safranbolu evleri, Karabük iline bağlı Safranbolu ilçesinde, 18. ve 19. yüzyıl Osmanlı kent dokusunun günümüze kadar korunduğu bölgenin genel adıdır. UNESCO tarafından 17.12.1998'de Dünya Kültür Mirası listesine alınmıştır. Safranbolu evlerinin Osmanlı döneminde yumurta akından yapıldığı ve çok uzun süre depreme dayandığı rivayet edilir. Bu evlerin bir depreme dayanma özelliği de toprağın dibine yapılmamasıdır. Safranbolu evleri birbirinin önünü kapatmaz.Konumu Yaklaşık olarak Ankara'nın iki yüz kilometre kuzeyinde ve Karadeniz'in yüz kilometre güneyindedir. Karabük il merkezinin de 9 kilometre kuzeyinde bulunmaktadır.Şehir, yönetim merkezinin bulunduğu Kale, alışveriş merkezinin bulunduğu Çarşı, evlerin
bulunduğu Akçasu, Gümüş, Musalla, Kalealtı ve Tabakhane semtlerinden oluşmaktadır. Bu kesim iklimin olumsuz etkilerine karsı korunmuş, alçak rakımlı iki vadinin içindedir.

Burada evler birbirine yakin, sokaklar dardır. Bağlar birkaç yüz metre daha yüksekte, hava akımlarına açık ve daha geniş araziler

üzerindedir. Hemen hemen herkesin bir kışlık bir de yazlık evi vardır. Yöre halkı kisin şehirdeki evinde yasar ve yazın havaların ısınmasıyla Bağlardaki yazlık evine göçer. Ancak “Çarşı” üretim ve ticaret hayati yazın da aynen sürer.Tüm evler kendilerine göre daha merkezi konumdaki kamu binalarına, dini yapılara ve anıt eserlere dönüktür. Hangi evden bakılırsa bakılsın manzara kapanmaz.

Evlerin yakin plan cepheleri kör, uzak plan cepheleri açık ve birbirlerini izleyecek konumdadır.Şehrin ortasında bulunan meydana yönelik yollar ve sokaklar tamamen Arnavut kaldırımlıdır. Anıt eserlerin avluları ve meydanlar da Arnavut kaldırımlıdır. Mevcut tas kaplama tarzı rutubeti en aza indiren, sel sularına karşı dayanıklı ve ağaç köklerinin yeterli su almasına uygun yapıdadır.Safranbolu evinin boyutu ve biçimini belirleyen üç temel unsurdan söz edilebilir: Çok nüfuslu büyük aile yapışı, yağışlı iklim, kültürel ve maddi zenginlik. Bir ailede kari kocanın normal olarak iki ya da üç çocuğu vardır. Erkek evlat evlendirilince ona ayrı bir ev açılmaz, gelin ayni eve getirilir. Amcalar, yengeler, halalar ve torunlarında dahil olduğu aile hep birlikte bir evde yasarlar. 

Evin kadınına islerde yardim etmek amacıyla evlerin çoğunda evlatlık kız bulunur. Evlatlık kız evin kızı gibi görülür.Kalabalık aile yapısının yanında evlerde harem-selamlık ayrımı vardır. Ailelerin sahip olduğu hayvanlar evin zemin katındaki ahırlarda barındırılır. Yağışlı iklim nedeniyle kapalı alan ihtiyacı da fazladır. İnsan ve hayvan yiyecekleri, yakacak odunlar hepsi evin uygun bölümlerinde muhafaza edilirler. İşte tüm bunların sonucu olarak Safranbolu evleri büyük hacimlidir.Doğa-insan-ev; sokak-ev, sokak-çarşı ilişkileri son derece düzenli ve dengelidir. Çevreye olduğu kadar komşuya da saygı egemendir. Hiçbir ev diğerinin görünüşünü engellemez. Evlerin yapımında tas, kerpiç ahşap ve alaturka kiremit kullanılmıştır. Bahçeler sokaktan tas duvarlarla ayrılmıştır.Üçüncü kat evlerde mükemmelliğe varılan noktadır. Bu katta tavanlar daha yüksektir. Odalara sekiz kenarlı bir çokgenden oluşan “sofa”nın daha kısa olan dört çapraz kenarından açılan kapılardan girilir. Odaların giriş kapıları köşelerdedir ve oda ile doğrudan teması kesen özel ahşap paravana düzeni bulunur. Odaların her biri bir çekirdek aileyi ya da bir aile yakınının barındırabilecek tüm unsurlara sahip, bağımsız birim olarak tasarlanmıştır. Bu doğrultuda her odada ahşap dolapların (yüklük) içerisinde bugünün duş kabinlerini andıran 

gusülhaneler mevcuttur.Safranbolu evlerindeki çıkmalar, evin dış görünümünü tek düzelikten kurtarır. Evlerin pencereleri çok özel biçimde tasarlanmış olup dar ve uzuncadır. Ahşap kanatlı pencerelerde ayrıca “musabak” denilen kafesler bulunur.

Safranbolu evlerinin bir kaç özelliği

1-Safranbolu Evlerin tamamı bir birinin güneşini asla engellemez.
2-Safranbolu evlerinin camı, diğer komşu evin camına bakmaz.
3-Safranbolu evleri genelde iki veya üç kattan oluşmaktadır.
4-Giriş katlar genelde erzak deposudur.Ağustos ayında bile buz gibi soğuktur.
5-Safranbolu evlerinin mahremiyete dayalı bir iç mimar söz konusudur.Yani haremlik selamlıktır.
6-Evlerde sofa denilen ortak kullanım alanında ortabolda büyük bir havuz vardır..
7-Safranbolu evlerinin tavanını bir görmek lazım harika  ahşap oymacılığı hakimdir ve çok sağlamdır.
8-Safranbolu evlerinde mutfak ile erkek misafirlerin ağırlandığı oda yanyanadır.
9-Türk misafirperverliği gereği yaklaşık her odada mutlaka tuvalet&banyo vardır.
10- Evin kapısında 2 adet iç içe biri küçük biri büyük kapı tokmakları vardır. Küçük kapı tokmağını kadın misafirler çalardı tiz bir sesi çıkardı. Bu sese evin kadınları bakmaya giderdi.Erkek ziyaretçiler kalını çalardı evin erkek bireyleri misafiri karşılamaya giderdi.

Safranbolu'da Cinci Hanı ve Kaymakamlar Evi mutlaka ziyaret edilmesi gereken iki önemli eser. Kaymakamlar Evi, bir müze ev olarak düzenlenmiş ve tarihi Safranbolu evlerinin tipik özelliklerini en iyi şekilde yansıtıyor. Ayrıca Manifaturacılar Sokak, Kültür Bakanlığı tarafından restore edilen evlerin bulunduğu Arasta arkası ve Hükümet Sokak, Bakırcılar Çarşısı, Demirciler Çarşısı ve Yemeniciler Arastası kesinlikle görülmesi gereken yerler.

NASIL GİDİLİR?

Karayolu ve demiryolu ulaşımının bulundugu Safranbolu'ya en yakın havaalanı Ankara Esenboğa Havaalanı (240 km.)'dir.Safranbolu'ya karayolu ile Ankara-İstanbul otoyolunun Gerede sapağından ayrılarak 88 km. sonra ulaşılır. Otogar kent merkezindedir. Kent merkezinden otobüs firmaları servisleri, dolmuşlar veya Safrabolu Halk Otobüsleri ile 15 dk.'da gidilebilir.Safranbolu'dan Zonguldak ve Ankara'ya Karabük şehir merkezine vararak demiryolu ile ulaşım mümkündür. İstasyonun Karabük şehir merkezine uzaklığı 2 km.'dir.

İstasyon Tel : +90(370) 424 15 49

Ankara Safranbolu arası yaklaşık 230 kilometre(km) mesafede ve araçla yaklaşık 2 saat 30 dakika kadar sürmektedir.

Sakarya Safranbolu arası yaklaşık 271 kilometre(km) mesafede ve araçla yaklaşık 3 saat 10 dakika kadar sürmektedir.
Kocaeli Safranbolu arası yaklaşık 320 kilometre(km) mesafede ve araçla yaklaşık 3 saat 40 dakika kadar sürmektedir.
İstanbul Safranbolu arası yaklaşık 410 kilometre(km) mesafede ve araçla yaklaşık 5 saat kadar sürmektedir.
Samsun Safranbolu arası yaklaşık 439 kilometre(km) mesafede ve araçla yaklaşık 5 saat 20 dakika kadar sürmektedir.
Eskişehir Safranbolu arası yaklaşık 434 kilometre(km) mesafede ve araçla yaklaşık 5 saat kadar sürmektedir.
Bursa Safranbolu arası yaklaşık 420 kilometre(km) mesafede ve araçla yaklaşık 5 saat 10 dakika kadar sürmektedir.
Konya Safranbolu arası yaklaşık 519 kilometre(km) mesafede ve araçla yaklaşık 6 saat 45 dakika kadar sürmektedir.
İzmir Safranbolu arası yaklaşık 758 kilometre(km) mesafede ve araçla yaklaşık 9 saat kadar sürmektedir.
Kayseri Safranbolu arası yaklaşık 548 kilometre(km) mesafede ve araçla yaklaşık 6 saat 30 dakika kadar sürmektedir.
----